De landbouwgrond van de familie Engels in Heythuysen
De familie Engels bezat landbouwgrond in Heythuysen. Hieronder worden die percelen in beeld gebracht:
Situatieschets landbouwpercelen familie Engels in Heythuysen, op schaal, volgens informatie uit de cijnsakten.
Bron: kaart Google Maps, met schets door Henk Reijnders.
Toelichting:
De bovenstaande schets is gebaseerd op drie cijnsakten waarvan hieronder relevante fragmenten
zijn weergegeven. De afkortingen staan voor het volgende:
1. HE, rechts boven; Heyncken Engelen, twee morgen land (ca 27 are), zie onder tekstfragment.
2. PE, links; Peter Engels, een boener land (ca 0,84 ha), zie onder tekstfragment.
3. KS; Korst Schroyen, een halve boener land (ca 0,42 ha).
4. PE; Peter Engelen, een halve boener land (ca 0,42 ha), zie onder tekstfragment.
5. WvL; Willem van Lier, een vrecht land (ca 0,21 ha).
6. EM; Engel Mooren, een halve boener land (ca 0,42 ha).
7. WvL; Willem van Lier, een vrecht land (ca 0,21 ha).
8. JvL; Jan van Lier, een halve boener land (ca 0,42 ha).
Van dit totale perceel van 2,5 boener (nummers 3 t/m 8) wordt de ligging als volgt omschreven in de cijnsakte:
“De grond is gelegen in Heythuysen, langs de paardenkerkhof aan de Tinserweg aan de ene kant,
en aan de andere kant langs de boener van Peter van Laer, schietende met een hoofd op de St. Jansstraat, en met het ander hoofd op de voetpad naar Roligt.”
Er lag op de plaats waar nu scholengemeenschap St Ursula ligt vroeger inderdaad een paardenkerkhof. De Tinserweg heet nu Tienderweg (bron: 4). De St. Jansstraat bestaat in Heythuysen niet meer, maar er is in dezelfde hoek wel een St. Janslaan. Gezien de locatie van Roligt lijkt het aannemelijk dat de voetpad vanuit Heythuysen daar naartoe de hedendaagse St. Antoniusstraat is. Uitgaande van die gegevens is boven een globale situatieschets van de percelen landbouwgrond van de familie Engels in Heythuysen gemaakt. Hieronder de relevante fragmenten tekst uit de cijnsakten:
Ad 1.
Transcriptie:
Nro 25
Heynken Engelen 1½ malder roggen.
Van twe morgen lantz gelegen in ‘t Heijthuiser velt in den Neerackker.
Situatie per 1636. Twee morgen = ca 27 are. Bron: 5.
De gebruikte omgevingsnamen bestaan in Heythuysen in de straatnamen nog steeds (zie kaartje boven). Dat maakt lokalisatie nog makkelijker:
Foto: Henk Reijnders
Transcriptie:
7
Peter Engels van een boener lants ongeveer uytschietende
op den Tinserwech, neffens Peter Kessels lant, op d’ander
zijde neffens Joost op die Vlasroets erff, betaelt twee stuiver een duyt.
Situatie per 26-12-1666. Een boener = ca 84 are. Bron: 6.
Foto's: Henk Reijnders
Transcriptie:
4.
Peter Engelen, tevoren Jan Goemans, tevoren Leetgen van Lozen,
voortijds Hans Jacobs: heeft een half boener gelegen neven Willem
van Lier een vrecht, ende neven Korst Schroijen half boener.
Betaelt daervan aen d’eerwaarde paters voorschreven – 5 ½ vat roggen.
Situatie van 30-9-1681 / 25-6-1682. Een halve boener is ca 0,42 ha. Bron: 7.
Andere passages in dezelfde akte waarin Peter Engels genoemd wordt (vet):
2. Willem van Lier tevoren Herman van Lier tevoren Jan
op de Koull te voren Heijn Fabens te voren Jan Fabens te voren Henc=
ken op gen Meer heeft twee vrechten d ‘een gelegen tusschen Jan van
Lier half boener voorscheven ende neven Engel Mooren half boener
d’ander neven Engl Moren lant ende neven
Peter Engels halff
boener. Betaelt daervan aen d’eerwaarde paters Cruysbroeders -5 ½ vat 5,5 vat rogge
coren. Den 30 january 1639 heeft Jan op de Koull een van dees voorschreven
twee vrechten vercocht aen Herman van Lier voorschreven. (later toegevoegd)
Ende den 25 juny 1682 hebben Jan Caris ende Peter van Heydthuysen aen Willem van Lier
voorschreven vercocht die ander vrecht gelegen tusschen Jan van Lier ende Engel Mooren
te voren Beucken Fabens twee half boeners.
5. Korst Schroijen heeft een half boener gelegen ter eenre zijden
neven
Peter Engels lant, ter andere zijde neffens den voetpaet
die op Roret loopt welck hij gegolden heeft den 17 december 1677 van
die erfgenaemen ende naegelaeten kinderen van Jan Fabens die dat
voorschreven half boener in sijn leven oock beseeten heeft belast met
vijffeneen half vat roggen aen die eerwaarde paters Cruysbroeders voorschreven
tevoren Heijn Fabens tevoren Jan Fabens tevoren Hans Jacobs.
Ik heb onderzoek gedaan naar wie deze Heyncken Engelen en Peter Engels/Engelen waren (bron 8 en 9).
Daaruit blijkt dat in deze periode in de parochie Heythuysen er maar één Peter Engels voorkwam.
Petrus Engels was een broer van “onze” Win Engels.
Dat betekent dat deze landbouwgrond zeer waarschijnlijk ook eigendom was van deze Petrus Engels, en daarmee van onze familie (bron 8).
Het onderzoek naar Heyncken Engelen levert op dat het zeer waarschijnlijk is dat hij de vader is van bovengenoemde Petrus Engels, en dus ook van Win Engels. Alle beschikbare indicaties duiden daarop. Ook deze landbouwgrond was dus zeer waarschijnlijk eigendom van onze familie Engels (bron 9).
Heyncken Engelen en Peter Engels waren actief in de landbouw in Heythuysen, in wat nu Heythuysen-dorp is.
Bronnen
1. Notitie inzake de familienaam Engels en de woonplaats van de familie Engels, Henk Reijnders, Ospel 12 mei 2021.
2. “Limburgse voorouders”, Régis de la Haye, Maastricht, 2005.
3. “Oud schrift in Limburg”, Truus Roks, RHCL, Zutphen, 2011.
4. Email Heemkundevereniging Heitse, Pieter Knippenberg, 20-1-2019.
5. RHCL 14.D035 Archief Klooster Sint Elisabethsdal te Nunhem, inv.nr. 148B, legger cijnzen
Laathof Aldenhoven 1625-1683, fol. 6 nr. 25.
6. RHCL 14.D035 archief Klooster St Elisabethsdal te Nunhem, inv.st. nr. 150, legger van cijnsen
van de laatgoederen, 1728-1731, fol. 43v.
7. RHCL 14.D035 archief Klooster St Elisabethsdal te Nunhem, inv.nr. 150, legger van cijnsen van
de laatgoederen, 1728-1731, fol 55.
8. Notitie inzake de genealogie van Petrus Engels en Joanna Hudders, Henk Reijnders, Ospel 30 april 2021.
9. Notitie inzake de genealogie van Henricus van Heytehusen alias Henken Engels, ged. Nederweert (geb. Leveroy)
26 maart 1584.